چارلز داروێن

چارلز داروێن وەکی پەیکەرەکێ مەزن د ساڵناما مێژوویێ دا راوەستیت ، ناڤێ وی هەتاهەتایێ گرێداییە ب تیورا ڤەگوهینەرا پەرەسەندنێ برێییا هەلبژاردنا سرۆشتی . لسەردەمێ لێکولینا زانستی یا پێشکەفتی ژدایکبوویە ، بۆ دووبارە پێناسەکرنا تێگەهشتنا مە بۆ ژیانێ بخۆ .

داروێن هەر ژ رۆژێن دەسپێکێ ل شرۆسبێری ل ئینگلتەرا ، داروێن دناڤ کەلتورێ دویڤچوونا فکری نقومبوو ، میراتێ مالباتەکێ یە کو زانینێ دهەلگریت . گەشتا وی یا ئەکادیمی ، کو زانکۆیا ئیدینبورگ و کۆلیژا مەسیحی ل کامبریج ڤەگرتییە ، گرنگیەکا مەزن دایە جیهانا سرۆشتی ، دانانا بنەمایەکێ بۆ ڤەدیتنێن وی یێن پاشەرۆژێ .

سالا ١٨٣١ وەکی بەشەکێ گرنگ بوو د ژیانا داروێنی دا کو گەشت کرییە ب پاپورا HMS . ڤێ گەشتێ نە بەس سەرانسەرێ جیهانێ وێنەکرد بەلکو ئاراستەی ڤەدیتنا زانستی یا نوی ژی . ل گزیرتێن گالاباگوس یێن دوور بوون کو چاڤدێریێن داروێنی دناڤ تێگەهێ هەلبژاردنا سرۆشتی هاتینە روونکرن ، میکانیزمەکە (رێکەک) کو جۆر پێ دهێنە پەرەسەندن برێیا هەلگرتنا سیفەتێن بمفا و باش .

پەرتووکا داروێنی یا هەرەباش ، "On the Origin of Species," دەربارەی ئەسڵێ جۆران ، ل سالا ١٨٥٩ دیاربوویە ، ئاگرێ دانوستاندنێ هەلکرییە و دیتنا زانستێ بایولوجیێ هەتاهەتایێ گوهورییە . کارێ وی یێ پێشەنگ خەلاتێن هەرە بلند وەرگرتینە ، ژوانا میدالیا کوپلی یا ب ڕوومەت ژلایێ کۆمەڵگەها شاهانە .

سەرهاتییا داروێنی یا تایبەت ب هەولدانێن وی یێن زانستی ڤە گرێدایبوو . هەڤژینییا وی ب Emma Wedgwood ، هەڤژینییەک کو ١٠ زارۆک ئیناینە ژیانێ ، ل هەمبەر ڤەکۆلینێن بێداوی و بەشداریێن زانیاری ، سەرەرای ئاستەنگێن تەندروستی یێن بەردەوام .

ئەڤرو ، میراتێ داروێنی پاراستییە د تەڤنا هزرا زانستی دا . تیورا وی یا پەرەسەندنێ وەکی بەرەکێ بناغێ د بوارێن جیاواز دا دهێتە راوەستاندن وەک جیولوجی و بایولوجی و ئەنتروپولوجی . مەرەقا وی یا ڕەق و هەڤرکییا وی یا وێرەک د دەمێ نۆکەدا بەردەوامە بو ئیلهاما زانایان و کەسانێن ئاسایی ، و ڕێبەرییا مە بو دویفچوونا بەردەوام دکەت بو تێگەهشتنا قوماشێ ژیانێ یێ ئاڵۆز لسەر ئەردێ .